Wystawa „Od monokryształu Czochralskiego do grafenu” zawitała na Wydziale Chemii Uniwersytetu Łódzkiego. Zorganizował ją Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej wraz z kilkoma instytucjami naukowymi. 

Wydarzenie ujawniło kulisy życia i działalności naukowej wielkiego polskiego metalurga – Jana Czochralskiego (ur. w 1885r. w Kcyni, zm. w 1953r. w Poznaniu), odkrywcy wielu przełomowych technologii. Największą sławę przyniosło mu wydarzenie zainscenizowane na wystawie:

               – Pisząc list przy swoim biurku (które było jednocześnie jego laboratorium), profesor przez roztargnienie zanurzył pióro w tyglu z gorącą cyną zamiast w kałamarzu. Wyciągnął z niego skrystalizowaną nitkę metalu  – opowiada doktorant Przemysław Jaworski odgrywający postać uczonego.

            W ten sposób w 1916 roku Jan Czochralski opracował metodę pomiaru szybkości krystalizacji metali. Dzięki „Metodzie Czochralskiego” produkuje się monokryształy krzemu, a z nich… mikroprocesory. Gdyby nie odkrycie Polaka dziś nie mielibyśmy komputerów.

            We Frankfurcie nad Menem polski naukowiec utworzył i prowadził jedno z najnowocześniejszych ówczesnych laboratoriów w Niemczech.  Jan Czochralski dokonał pionierskich prac we wprowadzaniu aluminium do elektrotechniki. Opracował także cenny dla kolejnictwa bezcynowy stop łożyskowy. Patent na ten stop tzw. metal B zakupiły USA, Niemcy i Francja. Jan Czochralski jest twórcą niemieckiego słowa „metallkunde” (metaloznawstwo).

            Na 20 interaktywnych stanowiskach studenci Uniwersytety Łódzkiego zaprezentowali eksperymenty związane z odkryciami wielkiego Polaka. Było to m.in. otrzymywanie kryształu galu z stopionego metalu, krystalizacja soli, pokaz zjawisk elektrostatycznych. Pokazano też kamerę rejestrującą promieniowanie podczerwone, którego pomiar jest stosowany w medycynie i budownictwie. W gablotach i na stołach młodzież mogła obejrzeć tzw. „wafle” krzemu wycięte z monokryształów ”wyciągniętych” metodą Czochralskiego.

            Jan Czochralski pochodził z konserwatywnej rodziny z zaboru pruskiego. Zawsze marzył o życiu w wolnej Polsce, chciał posyłać dzieci do polskich szkół. Przez to marzenie odmówił nawet posady dyrektora amerykańskiej fabryki Forda, którą zaproponował mu sam Henry Ford. Wcześniej przez wiele pracował  w niemieckich firmach. Na zaproszenie prezydenta RP prof. Ignacego Mościckiego (chemika) Czochralski  zamieszkał w Warszawie w 1928 roku. Na rzecz działalności naukowej w Polsce zrzekł się prezesury Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawstwa i zrezygnował z pracy dla Metallbank Und Metallurgische Gesselschaft AG.

            Uczony wspierał finansowo polski przemysł, działał społecznie i w organizacjach naukowych. Pozostał niezwykle aktywny podczas okupacji. Dzięki znajomości realiów niemieckich i języka uratował wielu Polaków i Żydów, dostarczał również broń dla Armii Krajowej. Ratował z pożogi wojennej dzieła sztuki. Jego dom był zawsze otwarty dla artystów i uczonych.

            Życiorys tego niesamowitego Polaka udowadnia, że osobista kariera nikogo nie zwalnia ze służby Rodakom i Ojczyźnie.

            Wystawa trwała od 23 do 30 września i odwiedzili ją uczniowie kilkunastu szkół z Łodzi, Konstantynowa i Zgierza. Sejm RP ogłosił miniony rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego.